Jak zostać rodziną zastępczą?

KROK 1

Pozyskiwanie informacji. Poznaj wymagania ustawy

Sprawdź jakie przepisy obowiązują kandydatów na rodziny zastępcze i upewnij się, czy spełniasz wszystkie warunki Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Porozmawiaj z bliskimi

Decyzje takie jak ta nie należą do łatwych i powinny być podejmowane w zgodzie ze wszystkimi domownikami.

Zobacz co warto omówić - z dorosłymi:

Zobacz co warto umówić - z dziećmi:

Skontaktuj się z ośrodkiem

Organizatorami pieczy zastępczej są najczęściej instytucje takie jak MOPS czy PCPR. Znajdź ośrodek najbliżej swojej miejscowości

KROK 2

Warunkiem rozpoczęcia współpracy jest pisemny wniosek kandydatów złożony do organizatora pieczy zastępczej (PCPR/MOPS/MOPR). Pierwszym etapem jest dostarczenie odpowiednich dokumentów i zaświadczeń lekarskich.

kopie dokumentów osobistych oraz kopie skróconego aktu małżeńskiego;
zaświadczenia od lekarza POZ oraz potwierdzenie braku choroby natury psychicznej;
w zależności od tego czy kandydat ma własną działaność gospodarczą czy jest zatrudniony bądź bezrobotny- jest zobowiązny o dostarczenie PIT, zaświadzenie z zakłądu pracy, Urzędu Skarbowego lub Powiatowego Urzędu Pracy;
zaświadczenie, które przedstawia niekaralność za czyn umyślnie wykonany;
umowa najmu mieszkania, dokumenty dotyczące sytuacji mieszkaniowej.

Wydrukuj listę i sprawdź czy zebrałeś wszystkie potrzebne dokumenty:

KROK 3

Wizyta pracownika organizatora pieczy zastępczej (PCPR/MOPS/MOPR), aby ocenić warunki mieszkaniowe rodziny:

na tym etapie pracownik stwierdzi czy w mieszkaniu dziecko będzie miało własny pokój bądź czy będzie współdzielony pokój, czy jest miejsce na własne biurko dla dziecka itp

KROK 4

Spotkanie z psychologiem organizatora pieczy zastępczej. Psycholog sprawdzi motywację kandytatów do bycia rodziną zastępczą oraz predyspozycjach psychologicznych. W przypadku pozytywnej opinii od psychologa, osoby starające się o pieczę rodzinną kierowane są na szkolenie kwalifikacyjne

KROK 5

Odbycie bezpłatnego szkolenia w miejscu wskazanym przez organizatora pieczy zastępczek, które trwa około 3 miesiące. Szkolenie odbywa się przez zwykle przez kilka godzin raz w tygodniu i obejmuje:

wybrane aspekty prawne dotyczące praw dziecka,
wybrane elementy pedagogiki, psychologii rozwojowej i wychowawczej,
sposoby radzenia sobie z trudnymi sytuacjami
doskonalenie umiejętności opiekuńczych
podstawową wiedzę o uzależnieniach i ich wpływie na rodzinę, dziecko
zasady finansowania rodzin zastępczych

Po zakończeniu wyżej wymienionych kroków, kandydat/kandydaci na założony pisemny wniosek otrzymują zaświadczenie (kwalifikacje), które uprawnia ich do przyjęcia dzieci.

W tym zaświadczeniu jest informacja o wcześniej wybranej formie rodziny zastępczej oraz o wieku i ilości dzieci, jakie mogą kandydaci przyjąć do domu.

Zobacz animację

Poznaj drogę, którą przechodzi kandydat na rodzica zastępczego – od zainteresowania się tematem rodzin zastępczych do zostania jedną z nich.

Jeśli masz pytania, skontaktuj się z nami lub zajrzyj poniżej do sekcji najczęściej zadawanych pytań odnośnie rodzicielstwa zastępczego.

Czym jest rodzina zastępcza?

Rodzina zastępcza jest formą rodzinnej pieczy zastępczej dla dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej.

Rodzina biologiczna ma określony czas na rozwiązanie problemów, z powodu których dziecko zostało skierowane do rodziny zastępczej.

W sytuacji, gdy uda się rozwiązać ten problem - dziecko może wrócić do rodziców biologicznych, w innym przypadku zgodnie z decyzją sądu rodzinnego dziecko może być pozostawione w pieczy zastępczej lub w przypadku pozbawienia praw do opieki nad dzieckiem, może być skierowane do rozpoczęcia procesu adopcji i poszukiwania rodziny przysposabiającej.

Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej odbywa się poprzez orzeczenie sądu i po uzyskaniu zgody rodziców zastępczych. Pierwszeństwo pełnienia rodziny zastępczej mają osoby spokrewnione lub spowinowacone z dzieckiem, o ile dają gwarancję poprawy sytuacji dziecka. W przypadku, gdy osoby spokrewnione nie mogą pełnić funkcji rodziny zastępczej, sąd rodzinny wskazuje małżeństwa, osoby, które są gotowe wziąć dziecko lub wydając postanowienie przekazuje decyzję o umieszczeniu dziecka do odpowiedniego Organizatora Pieczy Zastępczej (PCPR lub MOPS).

Rodzinę zastępczą tworzą małżonkowie lub osoba samotna, niepozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej.

Rodziny zastępcze z założenia nastawione są na tymczasową opieką nad dzieckiem oraz współuczestniczą w pracy nad przywróceniem dziecka rodzinie biologicznej. Rodzina zastępcza nie posiada w pełni praw rodzicielskich, ale w wyjątkowych przypadkach sąd może ustanowić ją opiekunem prawnym dla dziecka. W przypadku rodziców biologicznych, ograniczone prawa rodzicielskie nie pozbawiają rodziców określonych praw i obowiązków w związku z podejmowaniem decyzji, w tym m.in. sposobu leczenia, wyboru kierunku edukacji, w sprawach obywatelstwa dziecka, religii itp. Rodzice dalej korzystają z praw cywilnych, spoczywa na nich obowiązek alimentacyjny, zachowują też prawo do kontaktów z dziećmi.

Kto może pełnić funkcję rodzinnej pieczy zastępczej?

Rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka mogą tworzyć małżonkowie lub osoba samotna, którzy:

- dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej,

- nie są i nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona,

- wypełniają obowiązek alimentacyjny, jeżeli taki obowiązek wynika wobec nich z tytułu egzekucyjnego,

- nie są ograniczeni w zdolności do czynności prawnych,

- są zdolni do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz opinią psychologa o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka

- przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

- zapewniają odpowiednie warunki, umożliwiające zaspokojenie indywidualnych potrzeb dziecka,
w tym rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań oraz wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba, tworząca tę rodzinę, musi posiadać stałe źródło dochodów.

Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz do prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodzinnego pogotowia opiekuńczego winni posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej oraz kwalifikacje w formie pisemnej przyznane przez Organizatora Pieczy Zastępczej (np. PCPR lub MOPS)

Dlaczego rodzina zastępcza a nie dom dziecka?

5 powodów dlaczego rodzina zastępcza jest lepsza niż domy dziecka

Zarówno na rodzicach zastępczych jak i na prowadzącym rodzinny dom dziecka spoczywa obowiązek całodobowej opieki i wychowania dzieci oraz prawo do wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem.

1. Rodzice zastępczy znają lepiej dzieci

Nie bez znaczenia jest fakt, że rodzice zastępczy posiadają mniej dzieci pod opieką niż opiekunowie z domu dziecka. Dzięki temu mogą poznać dzieci, ich problemy oraz nawiązać z nimi więzi emocjonalne. Jest to konieczne, aby zbudować trwałą relację rodzic (opiekun) - dziecko oraz pomóc zrozumieć bieżącą sytuację każdego dziecka.

Rodzice zastępczy mają możliwości zapewnienia dzieciom odpowiedniej dawki uwagi, miłości, życzliwości i poczucie bezpieczeństwa, które jest tak ważne w kształtowaniu nowego świata dzieci.

2. Szansa na lepszy start dzięki rodzinom zastępczym

Dzieci z rodzin zastępczych mają godny przykład do naśladowania - ich rodziców zastępczych. Ci, mogą dać im swój czas, miłość i szacunek, które dzieci powielają w dorosłym życiu. Młode osoby, szczególnie dzieci potrzebują stałych i dobrych wzorców do naśladowania, uczą się funkcjonowania “na nowo”, stąd dzięki takim osobom, zwiększa się szansa na lepszy start.

3. Rodzice zastępczy znają lepiej potrzeby dzieci niż opiekunowie z domu dziecka

W rodzinie zastępczej dzieci mogą liczyć na poświęcenie im znacznie większej ilości czasu niż w domach dziecka. Wspólne rozmowy, rozwiązywanie problemów oraz wykonywanie wszystkich codziennych czynności - to budujące elementy wychowania młodego człowieka i przekazania mu wartości, którymi sami kierujemy się w życiu. Rodzice zastępczy są z dziećmi przez całą dobę, 7 dni w tygodniu, przez cały rok (często nie korzystają z przysługującego im urlopu).

Opiekunowie/wychowawcy w domach dziecka pracują w systemie 8 godzinnych zmian, podczas których oprócz zajmowania się dziećmi muszą wykonywać wiele dodatkowych czynności administracyjno-formalnych. Z tego powodu dość często odchodzą z pracy, na czym najwięcej tracą dzieci, pozostając za każdym razem odczuciem porzucenia i zerwanych więzi. Ponadto oprócz kilku wychowawców w życiu dzieci w domach dziecka pojawia się ciągle zmieniająca się kadra, np. dyrektor, psycholog, pedagog, pielęgniarka, kucharka, intendentka, pracownik administracyjny itd.

4. Mocniejsze więzi emocjonalne z rodzicami zastępczymi

Zbudowane więzi emocjonalne z rodzicami zastępczymi przekładają się w późniejszym życiu na poczucie własnej wartości, odpowiednich relacji społecznych z rówieśnikami i innymi ludźmi. Odpowiednie relacje w rodzinie, poczucie bezpieczeństwa i wzajemny szacunek buduje osobowość młodego człowieka.

W domach dziecka dzieci nie mają poczucia przynależności do rodziny, często mają zaburzone poczucie bezpieczeństwa, kończące się objawami np. choroby sierocej.

5. Nauka odpowiednich wzorców

Dzieci, obserwując prawidłowy model rodziny, uczą się na nowo ról społecznych funkcjonujących w rodzinie, jak wygląda zdrowy związek kochających się ludzi, dlatego zwiększa się ich szansa na stworzenie wartościowej relacji i przyszłej własnej rodzin

Co jest ważne przy oceniania predyspozycji rodziny zastępczej niespokrewnionej?

Predyspozycje psychofizyczne kandydatów do pełnienia funkcji, w zależności od typu rodziny zastępczej:

- Umiejętności niezbędne w opiece nad dziećmi o szczególnych potrzebach,

- Doświadczenie w pracy z dziećmi o szczególnych potrzebach,

- Informacje pozwalające na ocenę funkcjonowania kandydatów w środowisku lokalnym,

- Warunki mieszkaniowe kandydatów pozwalające na przyjęcie dziecka o szczególnych potrzebach